Boekbeschrijving

Trix Terwindt
N.V. Uitgevers-maatschappij "Kosmos", Amsterdam - Antwerpen
1951

Inleiding van A. Viruly

Trix Terwindt vertelt Viruly van haar plan haar belevenissen als eerste KLM stewardess aan een boek toe te vertrouwen, een idee dat breeduit wordt gesteund door hem.

Hij schrijft ook het voorwoord in haar boek, dat een geheel andere kijk op de vliegerij geeft dan door de ogen van de piloot/schrijvers.

Aan Jons Viruly

Nu ik op het punt sta mijn levensroer om te gooien en de vliegerij te verlaten, is de tijd gekomen om terug te blikken op de woelige, onvergetelijke periode van opkomst, afbraak, opbouw, van kleine en grote gebeurtenissen, verblijdende en droevige voorvallen, van hulp en tegenwerking, zwerven en bureauwerk, kameraadschap en jalouzie.

Hier is het dan: een greep uit vele herinneringen.

..Schrijf eens de dingen van alle dag op," zei je bemoedigend een jaar geleden.

"Ik Ben aan een boek bezig en ik heb een uitgever", meldde ik je enthousiast een half jaar later onder het koffieuurtje in de cantine.

,.Wat ben je begonnen", zuchtte je nu eerder ontmoedigend.

Zo zijn jullie mannen. Eerst ons aanzetten om dingen te doen en plannen te maken en als we dan zo'n plan ten uitvoer brengen trekken jullie je terug van alle verantwoordelijkheid.

Maar het boek kwam tot stand, bladzijde voor bladzijde, trots je pessimisme en je schamper-klinkende, tweemaandelijkse belangstellende vraag hoe ver het met mijn boek stond.

Hier is het dan. En tussen de verhalen zweeft een macht van herinneringen aan personen en plaatsen, die ik leerde kennen.

Ik Heb goede en slechte tijden medegemaakt, zoals gebruikelijk is in een Maatschappij die de afspiegeling is van de grote maatschappij; met dit verschil echter, dat alle minder prettige herinneringen vervagen omdat het zich in de luchtvaart afspeelde; omdat de vliegtuigen, het veld, het zwerven en de luchten je ruimer deden ademen na een ontmoedigende belevenis.

Ook in de luchtvaart zijn er goede en slechte, grote en bekrompen mensen, maar als je de deur der cabine achter je dicht slaat, de cockpit-bemanning is aan zijn checklist begonnen, vergeet je de muizenissen en kies je letterlijk en figuurlijk het luchtruim. Trof je het niet zo best met je bemanning (want ook daar onder zijn er vogels van diverse pluimage, al doen de luchtvaartverhalen ons in "fat-away-look"-vliegers, vaderlijke marconisten, en 'bikkels met gouden harten boordwerktuigkundigen geloven) er zijn toch altijd een paar goede kameraden onder en er is te veel afleiding om er onder te lijden.

Neen, trots alles, dat leven was zo kwaad niet, jons.

Hoe wonderlijk ik er ook in verzeild raakte: ik heb er goede jaren in beleefd.

Al beweerde ik je nog in een recent gesprek dat vrouwen minder sentimenteel zijn dan mannen, ik moet bekennen dat mijn hart warm wordt als ik de vele vliegtuigbemanningen, die ik gekend heb, de revue laat passeren. Een gevoel van dankbaarheid gaat naar hen allen uit, die mij steeds veilig terugvlogen naar het nest, waakzaam en met verantwoordelijkheidsgevoel. Ook denk ik met graagte terug aan hun plagerijen, hun grappen en attenties.

Zo werd dit voorwoord, schoon aan jou gericht ook een beetje bedoeld aan al het vliegend personeel, met wie ik tussen begin 1937 en nu de lucht doorkruiste en aan allen die nog vliegen en vliegen zullen roep ik toe: "Behouden vlucht".

En aan jou jons, die nu tot de oudere garde behoort en dit kind ten doop gaat houden: vlieg nog vele jaren en als je gezagvoerder bent op een jetliner met een paar honderd passagiers en een dertigkoppige bemanning, denk dan nog eens terug aan je eerste luchtvriendinnen, waarvan één zich noemde

TRIX TERWINDT

Amsterdam, Winter I 9 5 0/ 5 1

Een vrouw vloog mee

De "Indie-machine" van 1938/1939 op het vooroorlogse Schiphol

Tweede proefvlucht naar Buenas Aires, onder commando van captain Brinkhuis, oktober 1946

Schiphol zoals het na de oorlog geworden is

 

Citaat



Een Vrouw Vloog Mee
Herinneringen van een stewardess

Beste Trix,

Je gaat weg van ons, K.L.M.-ers en je gaat weg van Nederland; je gaat naar Canada - en ten afscheid heb ik een hoofdstukje in drukproef en een "Overzicht van de Inhoud" gekregen van je boek met de uitnodiging, daar iets bij te schrijven ter inleiding. Met dat verzoek zit ik uit te kijken in koud winterlicht over een lege polder; hier en daar staan nog wat onbemande vliegtuigen in de nevel en die wereld voor mijn raam ziet er zo verlaten uit, dat ik geneigd ben maar meteen neer te schrijven, dat dit wereldje het niet zal verdragen, dat jij er nu ook nog uit verdwijnt.

Dat te schrijven zou natuurlijk onzin zijn. De een na de ander is in de loop van de jaren van ons weggegaan, naar Canada of naar veel verder. en ieder is vervangbaar gebleken, ondanks de vele hartelijke, eerlijk gemeende en vaak ontroerende woorden, die er bij zo menig afscheid gesproken zijn.

Er zal dus nu best een andere Algemeen Chef Stewardess komen, en de zon zal weer schijnen over dit vliegveld en al heel gauw zullen er meisjes meevliegen naar Rio of Sydney, die erg goed zullen zijn voor hun werk, zonder niettemin ooit van Trix Terwindt gehoord te hebben. Dat zullen dan best ook weer aardige, intelligente of zelfs mooie meisjes zijn, die algemeen in de smaak zullen vallen, behalve dan bij mij, die hen toch om dit gebrek aan kennis scheef zal blijven aankijken, de wichten.

Nu - ik wil dan best iets schrijven ter inleiding van je boek, dat ik nog niet gelezen heb; je bent ook wel met mij gaan vliegen, zonder dat je wist of ik er iets van kende. Ik doe dit graag om twee redenen.

De eerste reden is leedvermaak. Leedvermaak bezielt mij als schrijver over luchtvaart tegenover een bemanningslid, dat ook aan zulk schrijven begon. Ik denk namelijk, dat een van de dingen waaraan jij in het leven het meest behoefte hebt, eerlijkheid is, en dat je dus een eerlijk boek over de vliegerij hebt willen schrijven. Maar dat je toen gemerkt moet hebben, dat dit absoluut niet kon - en daar sta je dan tenslotte met je boek, niet zo weinig voor gek tegenover jezelf. Natuurlijk is het ongeveer zo gegaan, want mensen hebben nooit een volstrekt eerlijk boek kunnen schrijven, ook niet de eerlijkste mensen, die het 't oprechtst geprobeerd hebben.

Waarom niet?

Het zou een boek op zichzelf nemen om daar voldoende over te zeggen - maar Trix: die luchtvaart, die je net zo na ligt als mij, die échte luchtvaart, zoals wij die écht kennen in ons hart, wat heb je dáárover geschreven in je boek?

Ik heb het nog niet gelezen - maar wat heb je er in gezet van de diepste, meest eigen ontroering, die je langs de lijnen gekend hebt? van de tot-angst op sommige en de diepe vreugde op andere ogenblikken? van de onbaatzuchtige warme vriendschap, zo echt als goud, die je vond? van de belachelijke gevolgen van autoriteit in te zwakke of in onwaardige handen? van je ontroering om de zelfopoffering en je woede om mooigeprate vijandsdienst binnen ons bedrijf?

kortom: wat kwam er in je boek van alle echte liefde en ook echte verachting, die de vliegerij in je hart bracht? Vergeef het leedvermaak van een, die al een kwart eeuw óók tevergeefs met dit bijltje gehakt heeft - maar je uitlachen moet hij.

De tweede reden, waarom ik je graag schrijf is, dat je in Canada's wildernis bent als je boek verschijnt en ik je dus vermoedelijk nooit meer zal zien, nadat je deze regels gelezen hebt. Dat geeft me een kans om nu eens precies te zeggen, welke gedachten me bij je vertrek uit de K.L.M.,invallen zonder de valse schaamte, die in de dagelijkse omgang nu eenmaal het zeggen van de waarheid belet door een man aan een vrouw, door een Algemeen Chef Vlieger aan een Algemeen Chef Stewardess, door een gezagvoerder aan een bemanningslid, door een collega aan een collega, door een vriend aan een vriendin - kortom: door een mens aan een mens. Wat kan het mij echter dit keer schelen?; ik zie je toch nooit meer terug.

Nu, ik zie het dan zo. jij kwam in de luchtvaart: "tweede soort, wel te proberen, slordig", een meisje als een ander meisje. De luchtvaart, de harde, goede, warme, koude luchtvaart pakte je beet - en een vrouw vloog mee.

Toen kwam de oorlog. Negen van de tien gooiden het op een misselijk accoordje met hun plooibaar geweten, maar jij werkte je als vrouw-alleen naar Engeland, je werd parachutespringster, je sprong, alleen boven vijandelijk gebied, de nacht in - ik heb van die geschiedenis veel van nabij meegemaakt en het is mijn volle overtuiging dat een aantal mensen uit ons bedrijf in die tijd uit vrije wil veel op het spel hebben gezet, maar dat niemand in de K.L.M. zich in die oorlog beter gedragen heeft dan jij.

De luchtvaart, dat is mensenwerk. had je gestaald en gelouterd; toen heb je alles, wat je geworden was en op te brengen had, offerend ingezet en toen heeft de luchtvaart, dat is mensenwerk, je bijna gebroken met het soort teleurstellingen, dat ná die oorlog zoveel van de besten verbitterd heeft.

Jij en ik hebben elkaar eigenlijk nooit bijzonder goed gekend, maar je kunt van mij aannemen: dit is de geschiedenis van Trix Terwindt en de levensles die er in steekt is een oude les: Een mens moet niet teveel verwachten van de mensen.

Nu ga je dan weg. In mijn hart roep ik schande over een wereld, waarin de besten tenslotte met goede redenen moeten besluiten om dan maar naar Canada of zo te gaan, maar met mijn mond zeg ik gewoon: "Dag Trix, het ga je goed". Want zó zijn onze manieren op Schiphol, en tenslotte heeft de luchtvaart, die zoveel met ons gedaan heeft, ons ook nog tot een soort philosofen gemaakt - waar of niet?

Adieu dan Trix, en schrijf nog eens, hetzij een brief, hetzij een boek, naar je lucht-vrienden, die, hoe men het tenslotte draait of keert, achterblijven in een verarmd stukje wereld.

A. VIRULY

Schiphol, januari 1951