Adriaan Viruly
A.J.G. Strengholt in de hofstede Oud-Bussum aan de Flevolaan, Naarden
1973

NORMANDISCH FREUD brengt vijftien nieuwe verhalen, die opnieuw grotendeels autobiografisch zijn.

Geen wonder, want een boeiend, contrastrijk leven heeft stof te over geleverd. Met talent en kennelijk veel zorg is de uiteenlopende materie gerijd tot verhalen, die veel te zeggen hebben.

Bij ernstig genomen filosofische gedachten - welke herinnert aan zijn speels/ernstige omgang met de luchtvaart in zijn vliegboeken van vroeger is een ander element, dat aan deze bundel met zijn herkenbare aantrekkelijke stijl extra waarde verleent.

In één van de verhalen wordt de legendarische vliegpionier Evert van Dijk, thans tachtig jaren oud, herdacht bij het terugzien op een tragisch-komisch gebeuren op Schiphol tijdens de oorlogsdagen van 1940.

Een ander oorlogsverhaal, dat humoristisch bericht over psychiatrie in het Engeland van de Invasie, is het titelverhaal "Normandisch Freud"

In "Lopen bij Castricum" en "De Redding van Nederland" komt originele Science Fiction aan de beurt. Dat de echtgenoot van een bekend actrice over "Show Business" (zij 't op Nieuw Guinea) moest schrijven, ligt voor de hand. "Cruise over de Golf" betekent een afrondende late herdenking van de strijd tegen de Duitsers in de lucht.

In een ander verhaal ontmoet de schrijver een Benedictijnse monnik in Vaals en een Boeddhistische in New Delhi, die hem, op een latere wandeling door Rome, brengen tot een begin van inzicht in het leven; verder te komen dan tot zulk een begin lijkt hem nauwelijks mogelijk.

Een rijk genuanceerde bundel, die zowel zeer Nederlands als internationaal uitviel en waaraan Viruly, of hij nu rondkeek in Brugge of in India, in Franeker of in Portugal, bij Bethlehem of in de Hollandse duinen dezelfde aandacht besteedde.

Om er nu, ondanks een duidelijk gebleven betrokkenheid, over te kunnen schrijven met - meestal - een glimlach.

Toen op 12 april 1941 om vier uur in de nacht eindelijk het "All Clear" klonk, had Bristol zijn laatste echt grote aanval van de oorlog doorstaan.

In het eerste licht bleek de stad één helse chaos van rook, stof, vuur en puin te zijn. Goede Vrijdag 1941! St. Paul's, Southville, Bedminster, Redcliff ... het was allemaal één vuurzee na dit 395ste "All Clear" over de basis, die ons - nota bene om redenen van veiligheid! - in West Engeland was toegewezen.

Van de kleine KLM-vloot was een DC3 op het veld getroffen en verbrand, we hielden toen nog vier machines over. Bristol heeft dertienhonderd doden aan de Luftwaffe te wijten gehad.

Maar onze chef-vliegdienst Parmentier zette al om vijf uur in zijn onbeschadigd gebleven flat thee voor de hele etage en onze dagelijkse Lissabon machine is ook toen op schematijd de zee opgegaan.

Op het Portugese vliegveld, waar de KLM haar kantoortje tegenover het Duitse had, heeft een employé hem nog naar het laatste nieuws uit Bristol gevraagd en Parmentier heeft hem verteld, dat hij er een mooie folkloristische optocht gezien had, echt leuk met veel Schotten en hun doedelzakken en overal dansen op de pleinen van die vrolijke stad.

Hij was anti-Duits geworden en het in Portugal weggeven van voor de vijand wellicht bruikbare informatie lag niet op zijn weg…